Tuj tanq’ibíl Tnam Maya, aj Tx’otx’ atzan txub’aj, tutzanjo nqo ch’iy ex nqanq’in, tu’tzan tlaj il ti’j tu’n tokx qxo’n.  Ja’l ntí xob’il te Tx’otx’ kyu’nqe q’inan, tu’ntzan tlaj ma’ tzul jun ak’aj yab’il qxol. Aj xob’il ex qxilen tuk’il Qtxu’ Tx’otx’ nim tipumal ex kyjatzan jakten jun qanq’ib’il tuj txutxjal (tb’anil).

Tzqi’n qu’n aj aq’untl te twitz tx’otx’ nya ax txilen ikytzan tzanxtenka aq’untl tuj nitz tnam.  Nya junx nqaq’nan tu’n tlaj jachaq tum ta’ jun pix¨ qtx’otx` ex teylax te jun naq’nan, atzan tb’a’njo at tuj qkojb’il.  

Tu’ntzan tlajo b’a’n tu’n qaq’nan qe witz qtx’otx’, ex iltzan ti’j tu’n tb’ant txqan nab’il exmoqa tumlal tza’n mi tu’n tok yab’il qi’j.

• Il ti’j tu’n tel qtx’ajo’n qq’qb’ tu’n q’eq (jabón) ex tuk’il a’. Mi’n qok laq’e txlaj juntl xjal, il ti’j tu’n tkyaj jun jaj qxol tuk’il juntl xjal, ex mi’n tzo’k qmoko’n qtxa’n, qtzi’, qwitz exmoqa tb’aq’ qwitz. 
• Qo k’an te kyqa’.
• Il ti’j tu’n tkyaj jun jaj qtxol kyxolqa juntl xjal qa ma qob’et tuj b’e ex qq’olb’enx qib’ te leq’ch.  
• Qi’nx exmoqa qq’o’n ok qxb’alan te qaq’nab’il. Qama qob’aj aq’nan, il ti’j tu’n tel qi’n ex tu’n tkub’ qtzqijsa’n ti’j tqan q’ij ex ja’k b’an tu’n tjatz qi’n ti’j tu’n a’ ex q’eq (jab’on).
• Mi’n txi’ya tuj xkolatz (carro) qa nimqa xal tekx tuj.
• Nti’ kyeqa alamaj (jil) nchi q’on te yab’il. Qa at jun qchej ja’k b’ant tz’ajb’lan qu’n te iqal qiqs. Ax ja’k b’ant qo k’achan exmoqa qo kwentan ki’j qa’lan ikytzan qa chmeky’, x¨u’l, pech, chyu’j ex qa txqantl. Ex mi’n ku’x naj te tk’uja tu’n tel ttx’ajo’n tq’ab’a. 
• Il ti’j tu’j qk’an kyqa’ (a’ txako’n maj ex kyaqx)
• Qk’anx txaq k’ul exmoqa txaq tze’ aj nchajb’lan te q’anb’il.
• Qama tz’ajb’lan xoch a’ exmoqa a’ te ni’man qu’n, mi’n txi qq’o’n x¨wo’j tuj tu’n tlaj najb’lan a’ kyu’n txqantl xjal. Qo kwentan ti’j a’ ex mi’n b’aj qyajan. 
• Il ti’j tu’n tb’aj qtx’ajón qq’ab’ na’xtaq ex ok kyajb’lan qe makb’il qu’n itzan qaj jlu’: (ch’ok, tx’emb’il, q’ob’il q’anb’il twitz awal ex txqantl).
• Qi’nx qyolb’il ex xob’il yolb’il tuj kyq’iq’ max ja tum ta’ qtx’otx’ exmoqa max jatum qaq’nal, tu’ntzan qb’im tqanil.
• Mi’n chaxqi’n qa k’wal max jatum qaq’nal exmoqa tuj qtx’otx’, b’an tu’n kykyajten ja.

Qa at ma yab’ tun kyaq exmoqa ma tzaj chon twi’, mi’n choktena junx tuk’al. Il ti’j tu’n tok tmoqsi’n tzi’ qama tzaj tzojan tqul. Qa il ti’j xel q’ot tiky’s kyaq ti’j. Ex il ti’j tu’n tb’aj tx’ajo’n tq’ab’ kyaqil maj.

Qa nim kyaq ti’j, ex qa nti’ nxi’ kyq’iq’ tuj txumlal il ti’j tu’n t-xiq’it tuj Tja Q’anb’il (Centro de Salud) niqayan ta’

Qa mi ma qaq’nan qe twitz tx’otx’ nlayx qo wa’n. Tu’n tok qwentan qe qib’ ex tu’n taq’net tumlal qu’n tzan ten tu mi tok yab’il qi’j o’kxtzan qe ja’k b’ant qu’n. I  tb’aj  qo’nan  qib’  kyuk’il qe txqantl quk’al.